Boek over spergebied levert bijdrage aan archeologisch onderzoek

In Arnhem kunnen projectontwikkelaars vrijwel zeker zijn van sporen uit de Tweede Wereldoorlog op bouwlocaties langs de Rijn. Hier verrichten archeologen eerst onderzoek voordat er een heipaal de grond in gaat. Zij brengen onder meer de aangebrachte veranderingen in grondlagen in kaart. Een voorbeeld is landgoed Klingelbeek, waar de loopgraven van de Panther-Stellung na de oorlog weer dichtgemaakt zijn. Tachtig jaar na dato laat de verdedigingslinie nog steeds haar sporen na.
De nieuwste publicatie Graafwerk voor de Panther-Stellung & De toestand in frontstad Arnhem, 1944 – 1945 draagt bij aan een beter begrip van de vroegere situatie op toekomstige bouwlocaties. Het boek bevat veel dagboekaantekeningen van tewerkgestelde dwangarbeiders. Sommige mannen beschreven van dag tot dag nauwkeurig waar zij werkten, wat zij deden en hoe de omstandigheden ter plekke waren. Deze publicatie wordt nu al geraadpleegd door beroepsarcheologen.

Grote belangstelling voor lezingen spergebied

De lezingen van Graven in de vuurlinie kunnen prima wedijveren met andere evenementen. Zo vond de eerste goed bezochte lezing plaats op 26 januari 2024 in Arnhem. Diezelfde avond waren er allerlei andere activiteiten van de Arnhemse Uitnacht gaande. De tweede lezing op 26 maart in Westervoort viel samen met een voetbalinterland tussen Nederland en Duitsland. Toch moesten er in Huize Vredenburg stoelen worden bijgeplaatst. Dankzij de soepele organisatie van de Historische Kring Westervoort kon iedereen een zitplaats krijgen. Binnen het voormalige spergebied vormde Westervoort met de brug over de IJssel een strategisch schakelpunt. Hier werd in 1944 gestart met de aanleg van de Panther-Stelling.

Onbekend beeldmateriaal voor lokale historici

Als presentator stem ik (Karin van Veen) lezingen per plaats af. Zo krijgt de vroegere situatie in Arnhem veel aandacht bij een lezing in die stad. Tijdens de volgende lezing op 23 april in Duiven komen Groessen en Loo ook aan bod, want deze dorpen behoren tot dezelfde gemeente. Tenslotte waren de gebeurtenissen verschillend per stad of dorp binnen het spergebied. De PowerPointpresentaties bevatten toepasselijk beeldmateriaal uit meerdere archieven. Regelmatig zijn regionale historici verrast als zij voor hen onbekende foto’s ontdekken in de boeken of presentaties. Zoals bovenstaande uitsnede van een vroege luchtfoto van het Artilleriepark in Arnhem, waar in 1944 – 1945 buitenlandse krijgsgevangenen in de barakken verbleven.

Rehoboth, een voormalig verblijfskamp in Westervoort

Over beeldmateriaal gesproken: hierboven ziet u een oude foto van Rehoboth uit de collectie van de Historische Kring Westervoort. Het kerkelijke verenigingsgebouw in de Dorpstraat diende in 1944 als verblijfskamp voor dwangarbeiders. Anno 2024 zit er een fietsenzaak in. Dit als aanvulling op het boek over het spergebied in de Liemers.

Graven in de vuurlinie in het nieuws

‘Dit is iets bijzonders.’, zei een Arnhemse journalist onlangs, toen hij de twee boeken over Arnhem in handen kreeg. Ze beslaan een periode uit de stadsgeschiedenis die niet eerder integraal beschreven is. Daarom leiden ze vanzelf tot nieuws. Een greep uit de recente vermeldingen:

• Arnhemse Koerier, zaterdag 23 maart 2024, artikel Boekenreeks frontstad Arnhem 1944 – 1945.
• Persbericht op Traces of War.
• Vermelding op de website van Vereniging Gelre.
• Tot besluit een videofragment met korte boekpresentatie over het kampleven in de Historische Herberg Arnhem, 9 februari 2024 (begint op 3 m 25 sec.)
• Meer berichten staan op de webpagina In de media & recensies.

Agenda en tips

• Zaterdag 13 april 2024 Film, historische autotocht en meer activiteiten, programma Quick Anger bij de Historische Kring Westervoort.
• Dinsdag 23 april 2024 Lezing Graven in de vuurlinie, (Over)leven en spitten in 1944-1945 in spergebied Duiven, Groessen & Loo. Locatie: De Ogtent Bij Bert, Remigiusplein 9, Duiven. Tijd: 20:00 – 22:00 uur. Informatie. Kaartverkoop via De Ogtent.

Kent u mensen die interesse hebben, attendeer hen dan op de agenda.

Met vriendelijke groet,

Karin van Veen
Senior onderzoeker
Graven in de vuurlinie

Contact voor vragen en suggesties